:
ประวัติความเป็นมา
บ้านเมืองปอน คำว่า "ปอน" มาจากคำว่า "พร" บ้านเมืองปอนแต่เดิมตั้งแต่เดิมตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของลำน้ำปอน ตั้งอยู่ตรงเชิงเขาดอยเวียง มีนายน้อยสี เป็นหัวหน้าหมู่บ้าน ต่อมามีชาวพม่ากลุ่มหนึ่ง นำโดยนายธรรมะ และนายป๊ะ ได้มาชักชวนให้นายน้อยสี และชาวบ้านที่เป็นผู้ชายเข้าไปเป็นพรรคพวกของตนเพื่อไปโจมตีนครพิงค์ (จังหวัดเชียงใหม่ปัจจุบัน) แต่นายน้อยสีและพรรคพวกไม่ยอมร่วมมือด้วย ทำให้นายธรรมะและนายป๊ะโกรธมาก ถึงกับขู่ว่าจะพาพรรคพวกมาโจมตีบ้านเมืองปอนให้ได้ นายน้อยสีเห็นว่า ถ้าตั้งรับอยู่ที่เดิมอาจจะเสียที่แก่พม่าได้โดยง่ายจึงได้ปรึกษาหารือกับพวกชาวบ้าน โดยมีนายติ๊บ นายน้อยสุข จองแมน จองริน จองมูหริ่ง จองสิริ จองแอ จองกี และน้อยเมืองขอนเป็นผู้ช่วย ได้ทำการตกลงว่าจะย้ายเมืองปอนขึ้นไปอยู่บนดอยเวียง เพราะลักษณะของดอยเวียงเป็นภูเขาสูง เหมาะแก่การตั้งรับข้าศึก หลังจากย้ายหมู่บ้านแล้ว ก็ได้วางแผนป้องกันหมู่บ้านโดยการทำกับดักต่าง ๆ เช่น ป้อมหนาม ป้อมหิน ป้อมทรายคั่ว ป้อมปืนต่าง ๆ ดังนั้นเมื่อพม่ายกพวกมาจริง ๆ จึงไม่สามารถตีเมืองปอนได้
ต่อมาเจ้านครพิงค์ทรงทราบข่าวที่ชาวเมืองปอนชนะพม่า จึงได้ส่งทูตมานำเอาผู้นำหมู่บ้านลงไปนครพิงค์ มีนายน้อยสี นายจองมอน นายจองหริ่ง และนายจองแอ เป็น นายร้อยรองจากพระยาไพศาล แล้วให้กลับมาปกครองเมืองปอนต่อไป ต่อมาอีก ๕ เดือนหลังจากฤดูเก็บเกี่ยวผ่านไป พระยาไพศาลได้ปรึกษาหารือกับชาวบ้านว่าทำเลที่ตั้งของดอยเวียงเป็นดอยสูง ทำให้ยากลำบากการประกอบอาชีพ และขาดแคลนน้ำ และอีกประการหนึ่งไม่มีข้าศึกมารุกรานอีก จึงตกลงกันย้ายหมู่บ้านลงมาตั้งทางทิศตะวันตกของลำน้ำปอน คือ หมู่บ้านเมืองปอนในปัจจุบันนี้
